Sabemos que nos Peares o río Miño
recibe pola esquerda, vese na fotografía, o gran río Sil, sin
dúbida un río con moitísimo máis caudal que o río Miño, como
promedio 184 m3 por segundo, mentras que o río Miño
ten un promedio de 102 m3 por segundo. Por outro lado o río Miño
leva recorrido uns 135 km. mentras que o río Sil leva 228 km.
Repito esta fotografía xa que é moi ilustrativa.
Na fotografía aérea dos Peares, sacada
da revista Natura do nº 25, vese perfectamente o río Miño,
que baixa pola esquerda da fotografía e o río Sil que se
incorpora pola esquerda do río Miño, no medio da fotografía.
Este río os romanos dábanlle o nome de Minius e
Miniun,
que claramente procede do nome minium e que ten o
significado que xa vimos.
Hai para estudar quen é afluente de
quen, e para elo usar dous principios e aquí e onde está o
problema. Un é o principio de preceptoloxía e outro é o
Principio do caudal dos ríos, e a lonxitude.
Estos principios saqueinos do libro de
Santiago Lamas, 2004,
Publicacións do Seminario de Estudos Galegos,
"Galicia borrosa".
En xeral o primeiro que se utiliza é o
de perceptoloxía:
Principio de Perceptoloxía: segundo a cal, se
dous ríos mesturan as súas augas, considérase río principal
aquel que na confluencia forma un ángulo maior co curso que
prosegue. O ollo percibe (¿establece?) a continuidade dese río e
percibe ó outro como afluente.
No caso de que foran iguais acúdese o segundo principio.
Fotografía onde se ven os ríos actuais
o Miño, casi chan (180ª), e o Sil formando un ángulo de
máis de 90º.
O ángulo A (aprox. 160º) é o que forma a liña do río Miño
antes da confluencia coa liña que siguen os ríos despois de
xuntarse. (Sempre o menor e sin ter en conta signos).
O ángulo B (aprox. 120ª) é o que forma a liña do río Sil
antes da confluencia coa liña que siguen os ríos despois de
xuntarse.
A > B
(Evidentemente o ángulo A
é maior que o ángulo B)
(O ángulo A casi é de 180º o que da a imaxen de
continuidade que é no que se basa o principio de perceptoloxía)
Aplicando este principio o río Sil é claramente un afluente
do río Miño.
O río Miño é o principal. Polo tanto o río Sil é afluente do
río Miño.
No mundo aplícase este principio e pasan cousas con ríos
importantes, por exemplo o río Danubio, e non é o único caso,
ver este texto do libro de Santiago Lamas xa citado:
..."O Inn en Passau
é máis amplo, máis caudaloso e máis profundo que o Danubio e
leva tamén un percorrido máis longo ás súas costas...¿de
modo que o Danubio é afluente do Inn e Johan Strauss compuxo
o vals do Inn Azul?...Por fortuna acude na miña axuda
precisamente a ciencia, a Perceptoloxía, segundo a cal, se
dous ríos mesturan as súas augas, considérase río principal
aquel que na confluencia forma un ángulo maior co curso que
prosegue. O ollo percibe (¿establece?) a continuidade dese
río e percibe ó outro como afluente...
Iso é
precisamente o que ocorre nos Peares cando Miño, Sil e Bubal se
encontran.
Fotografía dos Peares.
Nesta fotografía, do que escribe, está claro quen
é o río principal, vemos o río Bubal desembocar no río
Miño e abaixo a esquerda o Sil no río Miño, claramente
polo principio de Perceptoloxía o Sil é afluente, mal
que lle pese a moita xente.
Por si houbese dúbidas: outra
fotografía do río Sil como afluente do río Miño, ó que
se percibe é que o río Miño casi segue recto e o río Sil
éntralle pola esquerda; vese tamén na cor da auga. A
fotografía é do que escribe: Secundino Lorenzo.
O segundo Principio de máis capacidade en caudal e
lonxitude: segundo a cal, se dous ríos mesturan as súas augas,
considérase río principal aquel que na confluencia leva por
término medio máis caudal e ademais é máis longo. Este principio
utilízase cando hai problemas co primeiro, que non é o caso.
Aplicando este principio o río Sil é claramente o principal: ten
un caudal medio de 184 m3 segundo mentras que o río Miño é
de 102 m3 seg. Ademais o río Sil é máis longo dende o seu
nacemento ata os Peares, nada menos que 228 km do Sil
frente a 135 do río Miño.
Si fora así o río Sil sería o principal.
Eso implicaría que o río Miño sería o afluente do río Sil ou río Minius según os
romanos. Hoxe en agosto de 2022 non é o caso.
O final quédome co que
escribiu o gran D. Ramón Otero Pedrayo, no seu libro
"Os ríos galegos" ,que publicou edicións Castrelos no ano
1977, que escribindo sobre a Bacia do Miño, na páxina 23 pón
sobre o río Miño:
"...Ao chegar aos Peares,
recibe o seu meirande afluente: o Sil, que ven de Castela, e alí
remata o que podemos tomar coma curso superior do Miño. A porfía
de sí o verdadeiro Miño é o que ven por Lugo ou o Sil, proposta
entre outros polo P. Sarmiento, non está resolta dun xeito
indubidábele; mais o que leva dende hai memoria de homes o nome
de Miño, é o brazo lucense, río enteiramente galego e propio do
Macizo, namentras que o Sil ven doutros terreos, tendo que furar
as barreiras que se lle opoñen..."
É evidente que se tomou como primer
principio o da Preceptoloxía e polo tanto a partir dos Peares o
río chámase río Miño.
Dende logo o nome ven moi de atrás, por
exemplo xa en 1550 o Licenciado Bartolomé Sagrario de
Molina escribiu no seu libro "Descripción del Reyno de Galicia",
impreso en Mondoñedo:
Passamos al río/famoso de nombre
que en nuestra Galiza/llamamos el Miño
al qual hasta ahora/llamaremos niño
mas otros que absorbe/le hacen ser hombre
en partes va bravo/que no hay quien no
asombre
passa por pueblos/que aquí se dirán
la fuente do nasce/se llama Miñán
que desde Miñán/tomó su renombre
Para rematar é xusto escribir, xa que
cito a Molina, o que escribiu sobre o río Sil, no libro xa
citado en 1550, sin dudalo son sinxelos versos:
Digamos del Sil/pues tiene valía
no solo en Galiza/mas aun fuera della
es de riberas/mas fertil y bella
que en muchas partidas/hallar se podría
el Miño con este/tomó compañía
llamándose Miño/aunque era el menor
porque apartados/el Sil es mayor
ansí que es injusta/la tal compañía
Molina, insisto, é un escritor sinxelo e
defensor do río Sil, de feito noutro lugar do libro citado
escribe "...dicen que la causa es porque el Sil es
estrangero, y el Miño natural..."
De todo esto escribe o gran
Antonio Fraguas
Fraguas nun artigo publicado no libro "Conferencias sobre el río
Miño", xa citado, artigo titulado "O río Miño: realidade, lenda
e literatura", texto que podedes ver completo na miña páxina web
sobre o río Miño...merece
a pena leelo.
Fotografía de M. Moralejo, cantos
rodados por debaixo de Selas, no último tramo do río Miño.
Nota: para rematar decir que
Juan Ramón Vidal Romani escribe tamén
sobre outra gran diferencia, según os seus cálculos que é o río
Sil aparte de aportar a auga aporta outra característica moi
notable que son os sedimentos que se acumulan nas terrazas
fluviais do río Miño, onde aparecen cantos
rodados de cuarcita que o parecer soio existen no primeiro tramo
do río Sil e non entre o Pedregal de Irimia e os Peares.
Por suposto que esta é unha característica importante e eu non
lle vou a discutir o que afirma sobre as cuarcitas. Cantos
rodados que aparecen tamén na desembocadura do río Miño na costa
ata 60 m. de profundidade, e por suposto tamén na costa entre
Camposancos e A Guarda. Cantos rodados dos que dou fé, e poño
unha fotografía miña:
Fotografía da "Senda litoral"
marabillosa feita entre Camposancos e A Guarda onde tuveron
a delicadeza de poñer máis alta a tarima para resguardar
estos cantos rodados que viñeron en tempos, seica máis de
100 millóns de anos, río abaixo dende o río Sil ata o
Atlántico.
Eso si, vexo que nun traballo que o
profesor Francisco Javier Río Barja
presentou en Ourense no ano 1989 "Biografía del Miño"
e que aparece xunto con outros no libro "Conferencias sobre el
río Miño", na páxina 32 escribe ..."El terreno cuaternario es
una de las formaciones más extensas de la comarca, dese Meira
hasta la confluencia del Támoga por encima de los terrenos
paleozoicos. Son formaciones de guijarros cuarzosos,
cantos rodados de cuarcita, arenas y limos
que dieron lugar a tres terrazas fluviales situadas
en los ríos Anllo y Miño. Suelen ser
terrenos auríferos y ya Shultz señalaba depósitos de
conglomerados diluviales, como los de Moncelos, removidos por
los romanos para beneficiarse del oro..." Este texto contradice
ao anterior dos cantos rodados do Sil, pero eu non vou entrar no
tema, xa que non teño coñecementos nin datos, salvo os
utilizados.