Poño primeiro a súa situación, logo  a súa historia e a continuación describo o que era a igrexa e poño unhas fotografías comentadas.

Remato esta xoia de O Incio escribindo ao final sobre as casa dos Quiroga.

Comenzamos coa igrexa de San Pedro Fiz de Hospital:

Situación da Igrexa:

Entorno da Igrexia de San Pedro Félix de Hospital ao caer a tarde..

Si non digo o autor da fotografía quere decir que é miña. Ou sexa Secundino Lorenzo.

Fotografías do ano 2018.

O lugar é marabilloso.

No mapa aparece a esquerda Sta Cruz do Incio e a soio 2 km. está O Hospital,  onde está a Igrexa de San Pedro Fiz. A estrada Lu-642 leva a Ferrería do Incio (a 7 kms. de O Incio) e o Balneario e si queremos seguir pa diante, acabaremos en Seceda (20 kms. de O Incio) e logo Seoane do Courel (32 kms. de O Incio).

 

A igrexa de San Pedro Félix de Hospital atópase a 2 km da Sta. Cruz do Incio.

Coordenadas xeográficas:    Lat. 42.654965     Long.  -7.339987

665 m.s.n.m

Hospital- O Incio- Lugo

Coordenadas UTM 29T 636066.91     4723839.78

 

Esta igrexa foi declarada Monumento Nacional con data 19/06/1981

 

Ver en Google Maps.

 

Nota: todas as fotografías salvo catro delas son do autor da web Secundino Lorenzo.

Por suposto nas que non son miñas porei o nome do autor.

 

San Pedro Fiz de Hospital, fotografía sacada de Google Earth do 9/2012, nela vese perfectamente o conxunto.

Na fotografía vese o cabildo, ou atrio cuberto coa entrada sur a igrexa. A entrada que se ve está orientada o poniente loxicamente. A casa que se ve a dereita era o hospital de peregrinos e monxes-militares.

Trátase polo tanto dunha igrexa fortaleza, que servirá o mismo tempo de lugar sagrado e oración, pero a súa vez poidera ser utilizado como fortaleza en caso de algún ataque.

Empezando pola esquerda había dúas torres defensivas para tropa e logo para peregrinos, nesas torres estaban os monxes-militares da orden de Malta, unha delas caiu. Pensai que a orden de Malta eran monxes militares. A torre da parte de adiante era un torreón defensivo. Nesta torre está hoxe convertida en panteón da familia Quiroga.

Lápida situada na torre  que caeu, nela está a lápida dos Quiroga. Por certo a casa dos Quiroga está ao cruzar a estrada. Esta fotografía está sacada da web de minitour que aconsello visitar, tendes o link ao final. Descoñezo ao autor da fotografía.

 

Imaxen da fachada da Igresa de San Pedro Fiz no pueblo de Hospital. O Incio. Presenta unha imaxen espectacular, cinco arquivoltas, con tímpano decorado, a entrada todo en mármol da zona, por riba o tornaaugas e fai de rosetón unha ventá moi interesante, . Presenta tamén dous contrafortes.

 

 

Historia da Iglesia:

 

É moi probable que foxe edificada no últmo cuarto do século XII e primeira década do XIII.

 

A cruz de Malta está clara no típano da igrexa. As catro archivoltas son impresionantes así como a separación que hai entre elas, cunhas pequenas rosetas. Seica as archivoltas son tóricas, ou sexa en forma de toro (figura geométrica xenerada por un aro por exemplo).

A cruz de Xerusalén feita sobre campo de blasón no tímpano, ven a confirmar a pertencia do templo á orden de caracter relixioso e a súa vez militar dos cabaleiros Xanxoanistas ou de Malta.

Dada a construcción e os elementos que ten foi igrexa, fortaleza, hospedería e hospital. Pensar que a orden de Malta tiña como unha das súas premisas recoller ao peregrino e ao enfermo.

Os restos que quedan neste lugar, son unha igresa con potentes contrafortes e dús torres con trozo de muralla, que demostran que era unha fortaleza e unha hospedería.

O máis importante, e que chama inmediatamente a atención,  é que o conxunto foi feita a base de pedra caliza e mármol da zona, por eso o famoso dito: "que dende O Incio ata Roma outra igrexa de mármol non se atopará".

Un mármol agrisado que se extrae da zona de O Incio que lle da a igrexa un tono elegante, sobrio e impresionante. O mármol utilízase en moitas igrexas pero sempre en columnas, en capiteis e elementos decorativos. Aquí nesta igrexa é distinto o mármol está en toda a sillería. Vámolo ver a continuación.

 

As comunas son impresionantes. Os pés das columnas son auténticas xoias de escultura. E segue o mármol

Columnas da fachada. Catro columnas cuns capiteis con todos os estilos decorados con temas vexetais e bolas con entrelazados diversos.

Coa luz da tardiña estos mármoes dicen azuis e son unha auténtica pasada.

 

A igrexa ten, como xa dixen dúas entradas, unha orienta ao poniente e outra ó sur.

Esta é a fachada sur:

Detalle da entrada a igrexa, chama a atención o uso do mármol. Esta é unha porta lateral, porta sur, que ten tamén moitísima calidade. A entrada é por unha especie de pórtico, onde si chove non te mollas.

 

Outra imaxen da entrada sur. Con dúas archivoltas, cos mismos motivos que no frente.

Os ferraxes con máis detalles.

Seica os ferraxes da porta teñen moito valor, en ferro forxado de gran valor pola súa antiguedade.

Esta entrada forma parte dun cabildo ou atrio con tellado, ver a fotografía:

 

Esta é a entrada sur a igrexa, enfrente a esquerda o hospital. A techumbre deste lateral que eu chamo cabildo está a unha soia auga e máis baixa que o tellado, vense potentes vigas que sin dúbida puxéronse na importante restauración que tuvo non fai moito.

A planta é rectangular de 18x7,7 m. Pola estructura que ten e os contrafortes exteriores da a sensación de que nunca foi rematada, xa que dentro non se corresponde, normalmente póñense os contrafuertes e por dentro as columnas con arcos correspondentes.

Neste mismo lugar a dereita hai unha porta que é a da sancristía.

Quero antes de entrar nesta igrexa marabillosa saludar a este home que no ano 2013 nos abriu amablemente a igrexa e nos explicou moitas cousas interesantes. Este home vive en Hospital e está atento as chamadas,  en horas prudentes,  para enseñar a igrexa. Chámase Manuel

¡Un abrazo con todo o cariño, amigo, gracias por dedicarnos ó teu tempo!

Ver este video de "Vivir aquí" que trae cousas moi interesantes e fala con Manuel. Alégrome que este inda explicando cousas desta igrexa.

Atención as visitas a igrexa:

 

Visitas guiadas: Primeira opción: Chamar ao teléfono 982427014  que é do Concello de O Incio e pedir cita. Esto pode facerse en toda Galicia ou sexa con outras igrexas ou monumentos: chamar ao Concello e pedir cita. Darán o día de visita e a hora que estarán abrindo o lugar. Días da semán  de Luns a Venres de 8 A.M.  a 3 P.M.   Si non avisastes no Concello, e xa estades en Hospital,  tendes unha segunda opción: Buscar no pueblo de Hospital, simplemente cruzando a estrada, e preguntar por Manuel, un veciño que conta moitas cousas e moi ben.

 

Parte de adiante da igrexa co altar principal. O ábside que se ve enfrente co altar principal e o cristo crucificado é impresionante. Ten a misma forma no interior que no exterior. É semihexagonal con  ventanais que se corresponde cós de fora. Ten moitísima luza. O ábside da ao este, ou sexa a salida do sol. O arco triunfal ou toral é de medio punto, soportado por semicolumnas que rematan en motivos decorativos distintos, un ten follas e outros figuras xeométricas;  ten dentro outro arco que Luis López chama "fajón", non sei como se chamará en galego, e que se cubre cunha bóveda en canón.

 

Esta ábsida ten según José Ruíz Alderguía, ver libro sensacional en (2), libro fundamental para entender o románico da Ribeira Sacra, que por certo temos a tiro de pedra no Incio e polo tanto en Calvos-Vilasouto, sigo coa ábsida xa que dice que unha peculiaridade é telo semihexagonal no exterior e circular no interior, cunha bóveda reforzada con "arcos fajones" dende as esquinas do hexágono que se apoyan no toral, ou sexa no arco triunfal: unha solución constructiva extraña que se ve en outras dúas iglesias da zona. Torbeo e Ferreira de Pantón.

 A ábsida (en castalán ábside) sabedes que é  unha parte sobresainte, normalmente semicircular, da fachada posterior dunha igrexa que forma a súa cabeceira e na que antiguamente estaban o prebiterio e o altar. O novedoso de esta igrexa é que a ábsida é semihexagonal, ten polo tanto ao exterior tres ventás. Por dentro é semicircular.

Miro o que é en castelán o "arco fajón" e dice que é un arco de reforzo  dunha bóveda". Efectivamente na fotografía vese ese trozo de bóveda de canón, e o que supón de reforzo ese arco. En galego sería faxón pero miro o dicionario e non existe.

 

Ventá, chámanse ventás saeteras,  da ábsida da igrexa que é semiexagonal e presenta dúas archivoltas e esas columnas con capiteis especiais, hai outras dúass, permiten entre as tres que entre a luz pola mañán no altar.

 

Detalles dos arcos da igrexa, neste caso con motivos vexetais.

Outro exemplo.

Peregrino, penso que será posterior ou máis recente,

Peregrino a Santiago en pedra.

.

Esta é a parte datrás da igrexa, a ventás saetera, que fai o efecto de rosetón por onde entra a luz do poniente, observar tamén o teito que seguramente foi reparado e que faltan os arcos das columnas que se corresponden cos contrafortes, o que antes comentei. A construcción seguro que iba máis lonxe e quedou así.

Vexamos detalles do interior:

Fotografía do monumento funerario. Sinto cortalo desa forma. Volverei un día para poñelo completo xa que é unha pasada.

No muro norte, no interior, está o monumento funerario ou arcosolio, de marcado estilo gótico, feito con mármol do Incio polo que destaca pola súa calidade e riqueza coa sepultura do comendador da Orden Hospitalaria, Frey Alonso de Quiroga,

Abaixo enmarcado por molduras pétreas e tres escudos, no central a Cruz de Malta, con catro florecillas, a esquerda o blasón de catro cuarteis, no primeiro e no cuarto cinco estacas, e no segundo e no terceiro rama de dobre frutada de bellotas; o escudo dereito flor de lis no medio de seis tacos de daos, que  posiblemente dice Luis López sexa as armas da casa de Branza.

Sobre os blasóns a inscripción en letra gótica que dice: "FREY ALONSO DE QVROGA COMENDADOR DEL PRIORATO DE PORTOMARIN".

Sobre esto está o leito no que aparece representada a figura do Comendador, que viste traxe telar de amplios plegues, cubre a cabeza cun "gorro" e descansa sobre almohadóns decorados de borlas. As dúas mans xúntanse para suxetar o pomo da espada que se extende sobre a parte central da escultura. A altura do peito sobre a garrancha (espada especial) atópase esculpida a Cruz de Malta e nos pés descansan encima dun lomo de un lebrel (can para caza de lebres, can lebreiro).

Estos tres puntos está copiado exactamente, páxina 134, traducido ao galego,  do libro de Luis López, outra marabilla de libro ver (1).

A tumba dende logo é unha auténtica marabilla e o escultor un mestre, todo combinado e marabilloso.

Esta foto si está completa, inda que non se vexa nada ben os blasóns. É de Luís López Pombo.

 

Igrexa de Hospital, o ábside ou capilla maior e no aire e o Cristo Crucificado morto con catro clavos en vez de tres; o Cristo colga do arco triunfal da igrexa, é de estilo de transición ao gótico. O saial ou perizonium cúbrelle ata as rodillas. Mide 1,70 m e posiblemente sexa do século XIII ou primeiro tercio do XIV. Impresiona.

O cristo fátalle a man esquerda, unha mágoa, pero sigue a ser impresionante.

Mellor imaxen do Cristo Crucificado. A verdade é que impresiona, así no medio...

Entrada sur da igrexa.

 

Esto é do pouco que quedou, como moitas igrexas que foron expoliadas e outras fóronse estropeando xa que os teitos non respondían e podrecían todo.

Este é un relieve románico bastante estrano no que  aparece unha crucifixión con dúas cabezas que sobresaen dos brazos e outras dúas figuras ao pé da cruz, un traballo moi primitivo que algúns datan do sévulo VI.

Quedan moitas figuras, esculturas de moito valor artístico que a consecuencia da restauración da que foi obxeto a igrexa quedaron sin retablo, estando actualmente desmontado na sacristía e polo tanto expostyo a un deterioro total. Habería que facer algo con esta xoia do ómánico.

Esta fotografía de Luís López (1) é unha fermosa talla medieval da Virxen María co Neno, sentado no xeonllo esquerdo. Todo o grupo é de madeira e mide 65 cms. A mai está e aptitude de dar o peito ao Divino Redentor; ten un amplio manto que lle cubre os ombreiros  ata os xeonllos e debaixo unha amplia túnica que lle chega aos pés. obedece esta talla as denominadas ou chamadas Virxens sentadas.

Lauda sepulcral que apareceu enterrada no cimenterio. Fotografía Luís López.

Esta peza apareceu no cimenterio, pola súa forma parece unha tapa de sepulcro a catro aguas, dice Luís López. E sobre ela, mediante dúas franxas, parece unha cruz latina; tratándose en todo caso dun resto prerrománico, que resulta de incerta cronoloxía.

Remato con este dibuxo do libro que recomendo de Fco. José Ruíz Alderguía. U/n libro que soio ten dibuxos, pero moi pedagóxicos e que veñen a conto. Un libro dedicado a Ribeira Sacra e dentro desta ao románico. Para mín unha xoia que recomendo. Por certo merqueino en Monforte de Lemos.

O dibuxo deixa ver  cousas importantes, cambiando un pouco os camiños e a árbore: Vese moi ben o edificio hospital da dereita, o comenzo da antigua muralla e por suposto a igrexa e a torre co campanario.

Para rematar e completar esta ficha da igrexa dúas cousas importantes:

Estatua dedicada o cura párroco Anxo González  que estuvo 40 anos na parroquia. A fotografía está sacada da web de MiniOnTour, que recomendo o final, poñendo o link da misma.

 

1.- No lugar hai unha estatua dedicada o cura Anxo González que estuvo 40 anos de párroco e fixo moito por reconstruir a igrexa. A xente de Hospital premia desta forma a este home.

 

2.- Decir que entre as lendas que hai o redor desta igrexa, quédome con dúas: a primeira que dicen que o demo fixo esta igrexa nunha noite.

A outra fala dunha cadea, "cadena do asilo de perdón" , seica iba sobre o dereito medieval de asilo; pois ven dende a porta do sepulcro que hai nunha torre, vese a cadea e  dícese que cando se estaba  apresado,  si o preso era capaz  de colgarse nela, soteando os soldados que a custodiaban,   quedaría libre, xa que se lle perdonaba o delito que cometera.

 

Ata aquí a ficha desta igrexa que hai no Incio, moi preto de Calvos e Vilasouto e que merece a pena ver.

Creo que queda demostrada a súa importancia.

Por eso á poño como un xoia a ver dende Calvos.

Por suposto dende Calvos ou calquera lugar. Merece a pena vir a pé feito ver esta marabilla.

 

 

Los secretos de la i. San Pedro Fiz. Web de MiniOnTour. Boa información e moi boas fotografías

Fotografías marabillosas da Igrexa e algúns detalles.

Video de "Vivir aquí" dedicado O Incio.

 

 

Para rematar poño unha nota sobre a casa dos Quiroga

 

Esta casa está  ao outro lado da estrada, ver mapa:

 

A casa dos Quiroga está casi enfrente a Igrexa de San Pedro Fiz.

 

Esta é actualmente a casa dos Quiroga, que por certo está en venta hoxe. Fotografía sacada de (1).

Casa dos Quiroga. Fotografía da web Galicia Pueblo a pueblo.

 

 Da casa tendes unha amplia información no libro (1) da bibliografía, da man de Luís López Pombo. Páx. 186 e seguintes.

A casa chega ata hoxe despois de que a finais do século XIX D. Benigno Quiroga reconstruiu a vella casa dos seus antecesores para convertirla en finca de recreo. Así foi lugar de reposo e reunión das máis importantes personalidades da política da provincia de lugo entre eles o Conde de Pallares, Marqués de Villaverde de Limia. Don Dositeo Neira Gayoso, Los Quiroga Vázquez Queipo, D. Pastor Maseda, entre outrosd; destacamos o que fora Presidente do Goberno Liberal, General Moret que pasou algunha tempoada na casa.

 Tamén e esto é o que me interesa foi lugar de reunión de numerosos intelectuales, dos que a culta Dª Julia Espín, era unha cuidadosa anfitriona.

Xa a mediados deste século foi morada, durante algúns anos, do escritor lucense Anxel Fole, que escribiu aquí a súa famosa "Terra Brava", considerada a súa obra cumbre, a vez que ilustraba os xovens da casa, entre os que estaban o que fai poucos anos foi alcalde de Lugo D. Vicente Quiroga Rodríguez y su primo el poeta cargado de aventuras americanas (como lo presentaba Fole al prologar uno de sus libros de poemas), don Luís Maquieira Quiroga.

No linaxe e xenealoxía da casa dos Quiroga interésame o punto número 11.

Soio decir que no punto 1 aparece D. Álvaro Díaz de Guitián que viviu a mediados do século XVI e estuvo casado con Dª Catalina Osorio de Goyanes e así ata chegar o punto 11 onde aparece D. Benigno Quiroga que é o que me interesa.

11.-D. Benigno Quiroga y López Ballesteros, nacido en Solovio (Santiago), no ano 1847, foi repetidas veces diputado, Director General e Ministro de Fomento e Gobernación, ademais de Gobernador Xeral de Filipinas e Xefe dos Liberais de Lugo. A súa xestión débese que se fixera a estrada a Ferrería do Incio. Fomentou xunto a Campomanes a declaración de Utilidades das augas 1894 e por eso veo moita xente ao Balneario no seu día.

Casou coa hermosa e culta dama Dª Julia Espín Y Pérez Collbrandt, que foi musa inspiradora dun bon número de versos do poeta Gustavo Adolfo Becquer (1836-1870). sobriña da cantante predilecta e esposa do músico italiano Rossini autor da zarzuela "El barbero de Sevilla". A ela débese moitas das especies arbóreras que poblan os xardíns da casa.

Tuveron tres fillos.

Ata aquí os datos.

--o--

 

O meu interés ven simplemente, por dús cuestións, unha xa que sabía de D. Benigno Quiroga pola estrada a Ferrería e por o seu interés no Balneario e na fonte marabillosa que hai a 1 km. da Ferrería e da que tendes fotografía noutro traballo desta web, ademais, unha segunda cousa,  xa que entre as miñas fotografías que saquei desta zona hai un cartel que é o seguinte:

 

 

 

 

 

Rima XVI a Julia

Si al mecer las azules campanillas
de tu balcón,
crees que suspirando pasa el viento
murmurador,
sabe que, oculto entre las verdes hojas,
suspiro yo.

Si al resonar confuso a tus espaldas
vago rumor,
crees que por tu nombre te ha llamado
lejana voz,
sabe que, entre las sombras que te cercan,
te llamo yo.

Si se turba medroso en la alta noche
tu corazón,
al sentir en tus labios un aliento
abrasador,
sabe que, aunque invisible, al lado tuyo,
respiro yo.

Ata aquí cousas de San Pedro Fiz de Hospital e tamén da Casa dos Quiroga.

Ampliación:

Si queredes ampliar esta información neste link tendes a xenealoxía completa dos donos desta casa. Tamén comentarios sobre o escudo da casa. Todo elo da mán de Luis López Pombo. Ver bibliografía (1).

Tamén neste link tendes esta historia de Julia Espín publicada no Progreso de Lugo.

Julia Espin ten tamén un lugar na wikipedia.

Fotografias do interior da Casa dos Quiroga.

 

Saír a Calvos.

 

 

Fontes dos datos:

(1) O sensacional libro O Incio. Paisaje Historia y Patrimonio. Luis López Pombo. Deputación Provincial de Lugo 2002.

 

Por certo esta é a ficha de Luís López  Pombo 11/05/1957

Fotografía de Luís López Pombo.

 

--o--

 

(2) Sensacional libro Cuaderno del románico de la Ribeira Sacra. 

Autor Francisco José Ruíz Alderguía.

Ediciones La Rectoral Ver Sacrum 2011.

 

(3) Datos de Google relativos os temas tratados neste traballo