Escribe: Secundino Lorenzo.
Coñecín a
Manuel Portela Oliveira en outubro de 1968, cando fun
traballar por primeira vez na miña vida, recién licenciado, como profesor
interino de
matemáticas, ó Instituto Técnico de Enseñanza Media de
Ribadavia; Manuel Portela pertencía ó claustro de profesores,
dentro dos Mestres de Talleres; talleres que estaban na planta baixa do Centro,
ben dotados por certo. O centro tiña a especialidade Agrícola-Gandeira,
e había clases de electricidade, carpinteria, etc. Un gran
bacherelato, sempre o dixen...
Na fotografía
de 1969 algúns profesores do claustro do ITEM de Ribadavia
naquel ano. Manuel Portela é o cuarto de dereita a esquerda,
xusto na parte de atrás. Fot. sacada na praza Maior de
Ribadavia.
Na fotografía
están Manuel Portela, Secundino Lorenzo (o que escribe) e
Jesús Gómez (que morreu nos anos ochenta, D.E.P., unha
grandísima persoa e un gran profesional); na Sala de Profesores nun comenzo de curso.
Nesta
fotografía estou co meu "Mestre de Pesca", no salón de Actos
do Centro.
Nesta outra
fotografía está outro compañeiro Pedro Moreno López, e
Manuel Portela. Outro discípulo de Manuel Portela, moi
aventaxado por certo...Non sei nada de Pedro, andará por
Cuenca, gustaríame saber algo...Si chega algún día a ver
esta fotografía ...manda un email a
slorenf@gmail.com
No Instituto
había un grupo grande de afeccionados a pesca fluvial,
en particular pescábanse troitas e as veces algún salmón; a comarca
de Ribadavia tiña daquelas os
mellores ríos de Galicia, como o gran río Miño e o río
Avia;
tamén grandes regatos como o Maquiáns, que bordeaba o
Centro, ou o río Cerves e o
río Outeiro (tamén chamado Brull, río de Barcia...), entre outros...
Un auténtico paraiso dos pescadores de río. Por si fora pouco, xa
había medios dabondo para desplazarse ata o río Arnoia, a un tiro de
pedra, e por suposto ata Frieira, onde todos os días
se collía algún salmón.
Eran os anos
1968 a 1977 onde xa unha sombra mercantil estaba sembrada sobre os
ríos galegos. O encoro de Castrelo de Miño xa estaba
feito e estaban a punto de pechar e poñer en funcionamento o encoro de Frieira.
Este último puso a puntilla a todas as especies migratorias
do río Miño (troitas, reos, salmóns, anguías, lampreas e
sábalos entre outros). Tamén
o encoro Albarellos que tanto dano fixo e fai ó río Avia.
Lembro no
Instituto que había un grupo numeroso de pescadores como
Braulio Soto (D.E.P.) e Gerardo Álvarez (D.E.P.), grandes cucharilleiros e
Manuel Portela e Pedro Moreno que xa pescaban o tralleo con
mosca, pero tamén lle daban o cebo natural e a cucharilla. Logo, a
mediados de ano, 1968, incorporouse ao grupo o novato
que escribe.
Daquelas era moi
común facer comidas, con compañeiros pescadores e non
pescadores, ó longo do curso e nos fins de semáns,
onde a base primordial era un primeiro plato de troitas recén pescadas.
A receta da fritura era especial. Sempre sobraban, pola
abundancia da pesca. Estaban boísimas...Por suposto o que máis troitas aportaba,
era Manuel Portela.
Lembro unha das
moitas veces que fomos a pescar en grupo, neste caso era por
Crecente e como sempre o primeiro
plato, lle dixemos a taberna onde comemos, que traeríamos as troitas;
o segundo plato aquel día era cabrito... Houbo, coma
sempre, troitas a esgalla e tamén salmón, que
había comprado aquel mismo día o dono, unha rodaxa
que tomou o que escribe, á romana, e poido decir que na miña
vida tomei pescado máis sabroso; era puro marisco. O salmón
era do río Miño, seguramente levaba pouco tempo no río e a
súa alimentación había sido de marisco do bon... Hoxe inda
lembro aquel sabor...
Decir que
"Portela", como eu lle chamaba ó cabo duns meses, foi
o meu introductor á pesca, meu Mestre: aconselloume na
compra da miña primeira
cana de lanzado, unha cana con dúas punteiras, unha para
cucharilla e outra para pluma con boia, fíxome unha cana de cebo
para miñoca, outra
para a pesca o tralleo e o máis importante salía con el
moitas xornadas de pesca para ver como se desenvolvía no
río. Era un espectáculo velo pescar...
Este foi un regalo especial que me
fixo Portela, entre outros, Un trozo de corno para
levar as miocas. Unha obra de arte.
Chegado a este
punto xa podría resumir a miña impresión de Portela como
pescador: sen dúbida o mellor que vin, como pescador, na
miña vida. Auténtico
deportista, física e técnicamente. Era exquisito co río,
sempre escondido e caladiño; sempre presentando o cebo que
fora no seu lugar xusto e sin moitos chapoteos... Completo como
pescador : cebo natural, culleriña ou cucharilla , tralleo
cunha soa mosca ( nesta especialidade moi
galega, pero pouco coñecida, era e segue sendo
un auténtico especialista), mosca con boia, con
peixe vivo cando estaba permitido... Único con
cebo, as súas miñocas tiñan imán de troita...Un fenómeno. Campión varias veces no
campionato Internacional de Ponte Caldelas, é
incrible, sempre gañaba un ano tras outro; era a
súa terra...
Manolo Portela
pescando unha troita no Avia, con traxe e corbata. 1970.
Seguramente en plan demostración...
Seica
subíase as árbores para ver por onde andaban as troitas...A
fotografía é curiosa. É unha broma. Portela non
necesitaba subirse as árbores para velas, bastaba ó seu
movemento, como comían, como collían o mosquito ou como
escapaban as troitas que había o redor cando un exemplar
grande estaba en postura. Sempre que detectaba unha
troita grande iba por ela ó pouco tempo. Non fallaba...Salvo
que outros tamén sabían dela e adiantábanse.
Para mín un
mestre ao que rendo pleitesía. Foi o meu
mestre de pesca en Ribadavia, xa fai máis de
cincuenta anos e compartín con
Portela moi boas xornadas de pesca. Un
manitas facendo canas, plumas, ata para o
salmón, e todo tipo de aparellos. O que se di
un pescador completo.
A Portela
débolle, entre outras cousas como o compañerismo e a
amistade, ter unha afección a pesca da troita coa que morrerei...sempre
serei pescador de troitas na miña vida, inda que, como hoxe,
xa apenas queden troitas nos ríos e estos sexan, na maioría
dos casos augas contaminadas dalgún xeito... A miña
fluviotolemia, palabra que podedes ver explicada no meu
dicionario fluvial, na páxina Ríos Galegos, é total pola miña parte...
O río Avía na
Veronza. Canta troitas e algúns salmóns sacou nesta presa.
Os seus coñecementos, por exemplo a
"lectura do río", para mín o máis
importante na pesca,
eran impresionantes, parecía que vía as troitas antes de pescalas, algo único.
Pensando no tema, hoxe, eu creo que si, que tiña o plano de
troitas do río...Así pesca calquera, podería pensarse, pero
sabedes que non...Hai que ter máis cousas...
O rio
Miño por Francelos naqueles tempo, o mellor río de Galicia e si me apuran
de Europa. Logo chegaron os encoros e as desfeitas...
Gracias Portela pola túa amizade, a túa
sabedoría e os bos intres que pasei
aprendendo contigo. Sei que en Santiago
aínda segues ao pé da brecha e moitas veces
escapas os teus ríos de sempre, o río Almofrei entre outros. Un saúdo e
unha gran abrazo do teu alumno,
compañeiro e amigo. Así remataba a súa
ficha de grandes pescadores de Ourense...pero é que Portela
foi algo máis e aínda hoxe, en xuño de 2017 cando escribo
este artigo, é ese amigo, compañeiro e mestre.
Fai pouco
asistín, invitado pola Sociedade de pesca de Monforte,
da que son socio, á
clausura dun Campeonato de Cebo no río Lor. Sabía que
iba estar Manuel Portela e levaba moito anos sin velo. Foi o
28/05/2017. Entereime fai un ano, despois dunha mañán de
pesca no río Lor, no Couto da Labrada, do que son socio, e
comendo na casa-Hostal da Pacita, que todos os anos un
Sr. de Pontevedra que lle chamaban Sr. Portela, viña a ese
campeonato, xa o día anterior para coller unhas troitas e
estudiar o río, troitas que ceaba no hostal e logo o día
seguinte competía, casi sempre sendo campión do mismo. Investiguei e resultou ser Manuel Portela...Era a miña
oportunidade para
poder estar un día co meu Mestre. E así foi este ano 2017.
Río Lor.Couto da Labrada. Aquí
pesca Manuel Portela.
Así este ano
2017, fun directamente a comer con todos os pescadores que
participaron no campeonato, invitado polo Presidente do Club
de Pesca Monforte, Manuel
Neira. Pasei un día
inolvidable, de lembranzas, de anécdotas, de cariño.
Portela lémbrase de todo, sorprendeume, contoume detalles
incribles .
Manuel Portela
o 28 de maio de 2017, casi cincuenta anos despois. Dende logo
está feito un chaval. Na fotografía está a súa esquerda
Carlos "Guacha", membro da Xunta Directiva do "Club de
Pesca Monforte" que xestiona o río Lor.
Levou o
primeiro premio de "Pesca a Cebo"; faltaría máis...
Nesta
fotografía Manuel R. Meira e o "Guacha" entregan a
Manuel Portela o primeiro premio do campeonato social
"Pesca a Cebo" do Club de Pesca Monforte.
Fotografía
marabillosa para o que escribe: o discípulo e o Mestre.
Increible a
vitalidad que ten Manolo Portela. Parece que non pasaron os
anos, e realmente pasaron moitos. Aqui está con Chichi.
Ese día Portela
contoume cousas que eu pensei tería esquecidas, dende aquel
campeonato en Ponte Caldelas onde el quedou campeón absoluto
e tamén gañamos o premio por equipos. Estábamos no equipo
Portela, Pedro Moreno e máis eu. O caso e que soio había
dúas copas, unha que levou Portela e a dos equipos que levou
Pedro. Eu quedei sin ela.
Esta foi a
copa coa que Portela me sorprendeu ó día seguinte.
Trofeo "Al
Equipo. VI Congreso Internacional de Pesca Deportiva de
Puente Caldelas año 1972"
O día seguinte,
no Instituto, apareceu outra copa que inda conservo na casa.
É das poucas copas que teño pero ten para mín moitas
lembrazas e moitas cousas detrás.
Lembroume tamén
un día que me dixo que na Ponte da Estrada da Nacional 120 o
seu paso por Barcia, xusto na Ponte había no pé esquerdo da
Ponte unha troita de preto do kg. de peso, que fora
intentalo a ver si tiña sorte... Naturalmente díxenlle que era imposible, o río
de Barcia daba algunhas troitas boas, cuarteronas de 100 ou
150 gr. o resto pequenas, pero unha dun kg. imposible.
Cheguei a ponte, lancei a miña cucharilla, aquel día unha Celta
de pinta bermellas do nº dous, e tras...un tiburón enorme saíu da
ponte río arriba...non podía creelo. O final con moito
traballo din con ela no prado e na cesta. Casi un kg. como
me había dito Portela...Lastima de móvil para sacar a
foto...Unha pintona de regato dun kg. vense poucas;
persoalmente eu soio pesquei dúas na miña vida de pescador. ¡Incrible pero
certo!. Eso pasou fai 48 anos. Que ó lembre eu, vale, pero que se lembre Portela é ¡incrible!...
Contoume
moitísimas cousas, discutiu na comida, con outros
pescadores, con moi bon criterio sobre a
"memoria das troitas", falou de moitos campeonatos de
España, tamén dun provincial que se celebrou en Ourense, en
Verín e no que ocurriron cousas moi raras, que mellor non
contar...e así toda a
comida.
Lembrouse daquel
día en Frieira, que pasamos a Ponte Colgante, que hoxe xa
non existe, cun 2 C.V. que tiña eu daquelas, dunha a outra
parte. A Ponte estaba feita de tablóns entrelazados, era
bastante vella e movíase moito... Había un aviso claro de
que non se cruzara o río pola ponte en ningún vehículo...Eu
insistín que non había problema: polo medio da Ponte vimos
o peligro que tiña ó que estabamos a facer, unha
temeridade; estuvemos a punto de rematar no río
Miño... ¡Que mal o pasamos!.
¡Fantástico
Portela!.
Animeino moito a
que viñera a nosa festa xuntanza de Exaprin Ribadavia, que facemos cada dous anos
o último sábado de maio; -imposible díxome que lle coincidía có
campeonato de Ponte Caldelas e que este era sagrado-. Deume
saúdos para todos.
Manel e
Secundino.
Fotografía que lle traerá moitos recordos a
Portela. Sin dúbida.
Manel,
José Manuel Santamaría Rey, un
pescador marabilloso xa dende neno. Posteriormente
participou en moitos campeonatos de España, previa a
clasifiación na provincia e na Comunidade galega. Un
fora de serie dito por moita xente; eu sei que é así... Pescador incrible a
cucharilla. Outro maestro na súa especialidade...sen
dúbida. A súa rapidez sacando as troitas do río, con
sacadeira, inda ó contan hoxe toda a xente que ó
viu pescar, entre eles o "Guacha" que foi o seu vixiante
nun campeonato, estaba asombrado, o millorciño que viu
na súa vida de pescador...
Pois sí,
Portela faloume de Manel, que aparece conmigo na fotografía
anterior, na IX-Xuntanza de Exaprin Ribadavia que se
celebrou o 27 de maio de 2017. Manel foi alumno meu no Item
de Ribadavia naqueles anos, e por suposto foi alumno de
Portela.
Contoume moitas
cousas de Manel; ó parecer traía a Portela as miñocas para a
pesca, seguro que ó mismo tempo que as collía para el. Seica
ó principio traía as miñocas de calquera maneira, en canto á
tamaño,
posteriormente os poucos días xa preguntaba a Portela para que
río as quería?; evidentemente non era ó mismo para o río Miño
que serían máis grandes, que para o río Avia, intermedias
que para un regato como o de Barcia que deberían ser
pequenas... Pois ben,
Portela contoume que ó cabo de pouco tempo Manel xa lle
decía a Portela:
.- Sr. Portela
de qué número quere as miñocas hoxe?.
Repito, pasaron
50 anos...
¡Apertas para tí
Manel, do teu profesor Portela!. Eso foi o que me dixo e así
cho digo Manel...
Volver a EXAPRIN